“Avromaydan” və informasiyanın gücü

İnformasiya resurslarının idarə olunması barəsində qələmə aldığımız məqalədə mövzunu elmi-akademik və tarixi müstəvilərdə araşdırmağa çalışmışdıq. Ukraynada cərəyan edən “avromaydan”ın yeni ictimai-siyasi fenomen kimi formalaşmasını və proseslərin Azərbaycana olan mümkün geosiyasi təsirlərini nəzərə alaraq istərdik ki, cari proseslərdə üz-üzə dayanan Rusiya və Qərb ölkələrinin nümunəsində informasiyanın necə manipulyasiya edildiyini qısa araşdıraq. Zira real nümunələrdə mövzu daha rahat anlaşılan olur.

Başlayaq lap-lap əvvəldən. Keçən ilin sonlarına doğru ölkə başçısı olduğuna görə Viktor Yanukoviçin timsalında Ukrayna iki strateji seçim ilə üz-üzə qalmışdı. Avropa ilə assosiativ sazişin bağlanması və Avropa Birliyinə integrasiyanın yekun fazasına daxil olmaq və ya Gömrük İttifaqına daxil olub V.V. Putinin tarixi rus imperiyasının bərpa olunması barəsində olan planına dəstək vermək. Yanukoviç siyasi uzaqgörənlikdən uzaq, çox uzaq olduğuna görə dövlət və xalq üçün vücudi vacibliyi olan bu seçimdə siyasi texnologların yerinə, iqtisadi texnologlara üz tutdu. İnsanı sırf iqtisadi varlıq kimi gəbul edən həmin “daşdan pul çıxarmağı bacaran oğlanlar” Yanukoviçə məsləhət gördülər ki, “gör kim daha çox pul versə ona tərəf ged!” Və müasir kapitalizmə tam uyğun azad “bazar” balşadı. Nəticədə bəşəriyyətin “demokratiya beşiyi və carçısı” olan Avropa ölkələri pulun azlığını nəzərə alaraq Putinin verdiyi $ 15 milyard müqabilində geri çəkilməyə məcbur oldular. Putin qələbənin ləzzətini həzm edə-edə ilk 3 milyardı Ukraynaya köçürtmüşdü ki, Avropadan yayımlanan KİV-lərin apardıqları usanmaz təbliğat nəticəsində Ukrayna camaatı küçələrə töküldü və heç bir pula baxmayaraq Avropaya qoşulmaq istədiklərini bildirdilər.

Elias Karnetti “Hakimiyyət və kütlə” kitabında yazırdı ki, iki tip kütlə olur. Heç bir konkret rəhbərə və yerə malik olmayan anarxist açıq və hamının tanıdığı, ətrafında birləşdiyi liderə və yerə sahib olan qapalı kütlə. “Avromaydanı” təşkil edən açıq kütlə konkret bir yerdən idarə olunmadığına görə hadisələr xaotik cərəyan edirdi. Daha doğrusu camaat elə bilirdi ki, heç yerdən idarə olunmur. Əslində isə ora bir tərəfdən İraq, Liviya və Suriyada yaşayan uşaqları “müasir”, “demokrat” və “insanpərvər” yetişdişdirmək üçün “terorist” ata-babalarını öldürən “demokratiyanın” beşiyi olan Qərb ölkələri, digər tərəfdən isə dünyanın şərqini özünün şəxsi mülkü, orda yaşayan camaatı isə nökərləri hesab edən Rusiya tərəfindən sızdırılan şifahi informasiyalar, yazılı kağızlar, sloganlar, sms-lar, mms-lar, sosial şəbəkələrdə yayımlanan postlar, təşkil olunan virtual qəzəb günləri, poeziya axşamları kimi tədbirlər və sairə informasiya manipulyasıyası vasitələri ilə kütlənin necə idarə olunması müstəvisində ən bariz nümunələrdən biridir. Ukraynada tətbiq olunan bütün manipulyasiya vasitələri barəsində ayrı-ayrı yazmaq bu məqalənin hövsələsindən kənar olduğuna görə yuxarıda qeyd olunan ümumi vasitələr və anlayışlar ilə məhdudlaşmalıyıq.

Yekunda bu yaxınlarda bir nəfər ilə apardığım polemika barəsində bir-iki cümlə yazmaq istəyirəm. Rusiyada yaşayan həmin insan təbii ki, məlumatı ancaq RBK və Rossiya24 telekanallarından əxz etdiyinə görə haqqı tapdanan Krım yarımadasının rus dilli əhalisinin və Qərb tərəfindən aldanan Ukrayna xalqının taleyi barəsində çox narahat olduğunu bildirmişdi. Mən deyəndə ki, yaxşı amma Krım parlamentini, şəhərdə olan digər inzibati binalarını və hava limanını mühasirəyə almış təpədən-dırnağa kimi silahlanmış naməlum ordunun əsgərləri və sərhəddə tam gücü ilə hərbi müdaxiləyə hazırlaşan Rusiya ordusunun müvafiq korpuslarının əməliyyatları yerli silahsız, sadə camaatı səndən çox narahat edir yəgin ki. Aldığım cavab bu oldu ki, sən heçnə başa düşmürsən, məsələnin kökünə baxmaq lazımdır. Məsələnin kökündə nələr olması ilə bağlı verdiyim suallar isə cavabsız qaldı. Təəssüf ki, məsələnin kökü barəsində mən hələ də məlumatsız qalmışam...